Hoofdstuk 3: Jeugd in Brasschaat

Brasschaat lag erbij als een sereen schilderij waarin de tijd nauwelijks verstrijkt. Brede lanen omzoomd door eeuwenoude eiken fluisterden verhalen uit vervlogen tijden. Achter hoge rododendronhagen en sierlijke smeedijzeren hekken verscholen zich statige villa’s die een ingetogen weelde uitademden. In een van die witte villa’s, voorzien van lavendelblauwe luiken, speelde de jeugd van Elira Voss zich af.

In deze exclusieve gemeenschap gold een stilzwijgende etiquette van perfectie en conformiteit. Buren begroetten elkaar met beleefde afstandelijkheid en pronkten subtiel met hun status. Terwijl de ene familie opschepte over skiuitstapjes in Gstaad, discussieerde de ander geanimeerd over de nieuwste elektrische wagen op hun oprijlaan. Temidden van dit alles groeide Elira op als een eigenaardig kleurrijke verschijning.

Elira was een hoogbegaafd meisje met autistische trekjes, dat de wereld op haar eigen wijze waarnam. Ze maakte zelden oogcontact en kon zich urenlang verliezen in het spel van licht tussen de bladeren of de dans van regendruppels op een rozenblad. Op vierjarige leeftijd verbaasde ze haar moeder door de zang van een koolmeesje feilloos na te spelen op een plastic speelgoedklarinet. Toen ze zes was bladerde ze al door technische handleidingen alsof het sprookjesboeken waren. En op achtjarige leeftijd merkte ze eens wijs op: “Ik denk dat de meeste volwassenen gewoon vergeten zijn hoe wonderlijk alles eigenlijk is.”

Haar moeder, Anaëlle, was een vrouw met een zachte inborst die Elira feilloos aanvoelde. Tussen moeder en dochter bestond een stilzwijgend begrip; Anaëlle bracht warmte en structuur in huis en was als een vertrouwd kompas waarop Elira altijd kon terugvallen. Haar vader daarentegen was vaak afwezig. Deze visionaire ondernemer, die aan het hoofd stond van een succesvol ruimtevaartbedrijf, voedde de verbeelding van zijn dochter juist van op afstand. Zijn sporadische terugkeer van verre oorden ging steevast gepaard met betoverende geschenken: maanstenen of flacons gevuld met rood stof van Mars. Hij toonde haar video’s van toeristen die gewichtloos boven de aarde zweefden en vertelde over prille maanbases en ambitieuze plannen om ooit permanent in een baan rond de aarde te leven. Voor Elira waren die zeldzame momenten goud waard; ze hing aan haar vaders lippen terwijl hij hele sterrenstelsels schilderde in haar dromen. Hoewel zijn liefde onbetwistbaar was, leek zijn hart vaker bij de sterren te liggen dan thuis bij zijn gezin.

Haar kledingstijl weerspiegelde haar vrije geest – felgekleurd en ongeremd door heersende conventies. In een buurt vol designerkleding en pastelkleuren viel Elira op met haar bonte combinaties: knalroze laarsjes, zonnebloemgele rokjes en truien die ze zelf had beschilderd met sterrenstelsels. Ze droeg haar eigenzinnigheid als een eerbetoon aan de tinten van het universum, ook al fronsten de keurige buurvrouwen soms hun perfect gevormde wenkbrauwen.

Even opvallend als haar kleding waren Elira’s talenten. Muziek was haar tweede taal: op viool liet ze klanken klinken alsof ze verhalen vertelde, en haar klarinetspel kon een vogel doen verstommen om te luisteren. Zonder ooit formele pianoles te hebben gehad, toverde ze moeiteloos melodieën uit de oude piano in de woonkamer. Net zo verrassend was haar fysieke begaafdheid. Op het hockeyveld van de eliteclub sprintte de tengere Elira iedereen voorbij en scoorde ze met ogenschijnlijk speels gemak doelpunten. Als veertienjarige liet ze op de regionale sprintkampioenschappen al haar concurrentes ver achter zich. Haar coaches, gewend aan gehoorzame maar gemiddelde pupillen, keken verwonderd toe hoe dit stille meisje met de vliegende vlechten keer op keer records brak.

Buiten het hockeyveld en het klaslokaal was het sociale speelveld soms minder eenvoudig. Elira’s uitzonderlijkheid riep uiteenlopende reacties op bij haar leeftijdsgenoten. Sommigen bewonderden haar oprecht; zo was er Sofie, haar boezemvriendin en bondgenote, met wie Elira door achtertuinen zwierf en sterrenbeelden zocht in de nachtelijke hemel. Maar anderen keken met argusogen naar het “vreemde meisje”. Voor klasgenote Charlotte, telg uit een vooraanstaande Brasschaatse familie, was Elira te excentriek om serieus te nemen. Charlotte lachte om Elira’s zelfbeschilderde regenbooggympen en deed denigrerend over haar onstilbare honger naar kennis. Elira trok zich van de spot weinig aan. Ze bleef beleefd en terughoudend op school, maar liet zich niet in een hokje dringen. Terwijl Charlotte luidkeels roddelde in de pauze, zat Elira meestal met haar oortjes in naar Debussy te luisteren of schetste ze denkbeeldige sterrenkaarten in de kantlijn van haar schrift.

Elira maakte haar middelbare school moeiteloos af en had op haar zestiende al eindexamen gedaan – ze had een klas overgeslagen dankzij haar intellectuele voorsprong. Op haar zeventiende werd ze toegelaten tot de prestigieuze KU Leuven als een van de jongste studenten ooit aan de faculteit Natuurkunde. De dag dat haar toelatingsbrief arriveerde, glommen Anaëlles ogen van trots. Zelfs haar vader, die vanuit Houston telefoneerde, klonk ongewoon opgewekt: zijn dochter ging in zijn voetsporen de wetenschap in.

Hoewel ze jong was om het nest te verlaten, voelde Elira zich klaar voor de nieuwe uitdaging. Op een nazomerdag nam ze afscheid van haar moeder op de drempel van een Leuvense studentenkamer die zorgvuldig was uitgezocht. Met een koffer vol boeken, haar viool in de hand en een ingelijste foto van haar gezin op het bureau, begon Elira aan een nieuw hoofdstuk.

Leuven verwelkomde haar met eeuwenoude colleges en levendige pleinen vol fietsende studenten. Voor Elira voelde de universiteitsstad als een verademing én een avontuur. Hier liep ze tussen leeftijdsgenoten van allerlei pluimage; de gotische bibliotheek en de oude faculteitsgebouwen leken haar toe te fluisteren dat dit de plek was waar kennis en geschiedenis samenkwamen. Eindelijk ontmoette ze meer mensen die net zo hongerig naar inzichten waren als zij. Hier was ze niet langer alleen het wonderkind van de klas – tussen deze gedreven studenten voelde ze zich meer op haar plek, ook al bleef ze vanwege haar jonge leeftijd een opvallende verschijning.

In de tweede week van het semester, tijdens een hoorcollege kwantummechanica, viel Elira’s oog op een jongen die twee rijen voor haar zat. Terwijl de professor uitleg gaf over kwantumdecoherentie, leek hij even afgeleid. Zijn pen zweefde boven een open notitieboekje, alsof hij iets opschreef dat niets met de formule op het bord te maken had. Een lok donker haar viel eigenwijs over zijn voorhoofd terwijl hij geconcentreerd aan het krabbelen was. Elira tuurde nieuwsgierig naar zijn blad en ving een flard tekst op: “Tijd is een cirkel, tenzij je op iemand wacht.”

Plotseling draaide de jongen zich om, zich realiserend dat iemand had meegelezen. Zijn ogen – warmbruin met een alerte fonkeling – zochten de hare. Hij bloosde licht. “Jij bent Elira, hè?” vroeg hij zachtjes, haar naam verrassend trefzeker uitsprekend.

Elira knipperde verwonderd. “Klopt… en jij bent?” fluisterde ze terug.

“Rafael,” stelde hij zich voor, met een schuchtere glimlach nu hij betrapt was op zijn dagdromen.

Elira boog zich iets naar voren en wees op zijn notitieboekje. “Wat je daar net schreef… dat is misschien wel de mooiste samenvatting van de relativiteitstheorie die ik ooit heb gelezen.”

Rafael grinnikte en sloeg zijn schrift verlegen dicht. “Oh, dat… Gewoon een gedachte die in me opkwam tijdens de les,” fluisterde hij. “Ik probeer wetenschap en poëzie te mengen, dan begrijp ik de theorie beter.”

Elira glimlachte breed. “Ik doe zoiets met muziek,” antwoordde ze zacht. “Formules voelen soms als melodieën.”

Even vergat Elira de volle aula om zich heen. De vergelijkingen op het bord en het gemompel van medestudenten vervaagden. Ze keek Rafael aan en in dat ene ogenblik was er een stille verstandhouding tussen hen, als een snelle vonk van herkenning.

Na afloop van het college pakte Rafael zijn boeken bij elkaar en wachtte op Elira bij de uitgang van de zaal. Ze verlieten samen het lokaal en daalden de brede stenen trap af. Buiten scheen een waterige herfstzon. Terwijl studenten om hen heen snel richting de volgende les fietsten, bleven Elira en Rafael onwillekeurig naast elkaar lopen.

“Dus jij bent die jonge student over wie iedereen het heeft,” begon Rafael met een guitige glimlach. “Het wonderkind uit Brasschaat.”

Elira voelde haar wangen warm worden. “Ze overdrijven,” mompelde ze. “Ik hou gewoon erg van leren, dat is alles.”

Rafael gaf haar een zacht duwtje met zijn elleboog, op vriendschappelijke toon. “Wees maar trots. Ik dacht dat ik al jong was toen ik op mijn achttiende begon… en ik kom niet eens uit een professorenfamilie of zo. Borgerhout levert niet elk jaar een fysicastudent op.”

Elira keek opzij naar hem terwijl ze samen het met kiezelstenen bezaaide binnenplein overstaken. “Borgerhout, zeg je?” Ze kende die Antwerpse buitenwijk als een multiculturele volksbuurt, zo anders dan haar eigen achtergrond.

Rafael knikte. “Ik pendel elke dag met de trein. Niet echt de klassieke kweekvijver voor wetenschappers, hè.” Zijn toon was luchtig, maar er klonk ook trots door. “En jij komt uit Brasschaat… een totaal andere wereld.”

Elira lachte schamper. “Luxe en status, bedoel je? Daar kon ik nooit goed in meedoen. Ik groeide er op, ja, maar ik ben bepaald niet het stereotype.” Ze plukte even aan de zoom van haar kleurrijke rok die onder haar jas uit kwam. “Zoals je ziet.”

Rafael bestudeerde kort haar outfit en grijnsde. “Die laarsjes met planeten erop zijn me inderdaad niet ontgaan. Niet bepaald standaard uit de boetiek op de hoek.”

Elira straalde. “Die heb ik zelf beschilderd.”

“Echt geweldig,” zei Rafael oprecht. Zijn bewonderende blik ontging haar niet.

Elira voelde een warme gloed van blijdschap. Er was iemand die haar eigenaardigheden niet alleen accepteerde, maar er zelfs waardering voor had. Naast Rafael voelde ze zich gezien.

Vanaf die dag zochten Elira en Rafael vaak elkaars gezelschap op. Na de colleges bleven ze geregeld napraten of wandelden ze samen door de geplaveide straatjes van Leuven, in geanimeerde discussie over kwantumtheorie of dagdromend over de toekomst. Ze ontdekten al gauw elkaars passies en idealen. Op een terras aan de Oude Markt filosofeerden ze over de ironie dat de mens verwoede pogingen doet om Mars te koloniseren terwijl de aarde zelf kreunt onder ecologische problemen. In de bibliotheek liet Elira hem een artikel zien over kwantumcommunicatie waar ze aan dacht bij te dragen, terwijl Rafael een gedicht deelde dat hij had geschreven over de sterrenhemel boven de stad. Elk gesprek voelde tegelijk vertrouwd en opwindend nieuw. Hun band ontkiemde niet met een plotselinge verliefdheidsvlam, maar groeide met de gestage zekerheid van een boom die diep wortel schiet.

Op een koele avond in oktober zaten ze zij aan zij op een bankje in de tuin van de oude sterrenwacht net buiten de campus. Boven hen fonkelden de eerste sterren aan een kristalheldere hemel. Een tijdlang zei geen van beiden iets; de stilte tussen hen was warm en vol. Uiteindelijk verbrak Rafael zachtjes de stilte. “Als de wereld ooit vergaat en we moeten kiezen wie we meenemen de ruimte in…” zei hij peinzend terwijl hij omhoog naar de hemel keek, “dan kies ik jou.”

Elira keek hem met grote ogen aan. Ze wilde iets zeggen, maar Rafael ging aarzelend verder: “Niet omdat je slim bent, of zo… maar omdat jij naar het universum kijkt alsof het een verhaal is dat je nog niet helemaal begrijpt, maar wel graag wilt navertellen.”

Een glimlach van verwondering speelde om Elira’s lippen. Ze voelde een onmiskenbare ontroering. Woorden schoten tekort om te antwoorden op zo’n bekentenis. In plaats daarvan liet ze haar hoofd zachtjes tegen zijn schouder zakken. Ze zaten heel stil naast elkaar terwijl de avondlucht afkoelde en de wind ruiste door de bomen rondom hen.

Elira luisterde naar het geritsel van de bladeren, bijna alsof ze daarin al iets ongewoons meende te horen, een verre dreun die niemand anders nog opmerkte. In de weken ervoor had ze kleine veranderingen bespeurd in de wereld om haar heen. Ze zag op onverwachte momenten vallende sterren die met fel licht langs de hemel schoten. Op een nacht stoorde haar radio plotseling in een statische ruis precies toen een groenige gloed de lucht kort verlichtte. In haar dagboek hield Elira nauwgezet alle vreemde voorvallen bij: elke ongewoon heldere meteoor, elk schijnbaar willekeurig radiosignaal dat uitviel, elke meting van de atmosfeer die niet klopte met de verwachtingen. Haar intuïtie, gevoed door haar vaders kosmische verhalen en haar eigen nieuwsgierigheid, fluisterde dat deze signalen geen toeval konden zijn. Er broeide iets in de luwte van de atmosfeer, iets groots dat zich opmaakte om onthuld te worden.

Toch voelde op dit moment, op het bankje met Rafaels vertrouwde aanwezigheid naast zich, die dreigende voorbode ver weg. Het gewone leven ging ogenschijnlijk onverstoorbaar verder: overdag vulden studenten de auditoria met gelach en geleerde discussies, ‘s avonds kringelde de geur van warme wafels door de eeuwenoude straten van Leuven. De eiken lieten rustig hun bladeren vallen, seizoen na seizoen, alsof er niets aan de hand was. En temidden van dat alledaagse decor vonden twee jonge mensen elkaar, zich niet bewust van de storm die in de verte op hen wachtte.

En Elira, met haar hoofd vol snaren, signalen en stille vermoedens, noteerde alles netjes in haar dagboek. Alsof ze iets voelde aankomen. Iets wat groter was dan hun liefde, groter dan wetenschap. Iets dat hen zou dwingen de aarde te verlaten.

Maar toen was alles nog intact.
Toen was er nog adem in elke boom.
En liefde op een bankje in Leuven.